O tłumaczeniu

Le petit prince Antoina de Saint-Exupéry’ego porwał serca czytelników, małych i dużych, na całym świecie. To także jedna z najchętniej tłumaczonych książek na języki obce. Mimo że wydana w 1943 roku, do dziś nie doczekała się przekładu na język kaszubski. Dajmy zatem Môłémù princë  wreszcie nas oczarować w języku ojczystym.

Przekład, nad którym pracuję, dokonywany jest bezpośrednio z języka oryginału. Przygotowując się do niego, przeczytałem Môłéwo princa po francusku i po czesku – dla porównania przekładu na inny język słowiański. Przy pracy korzystam też z tłumaczeń na angielski i holenderski, aby podejrzeć jakie strategie i rozwiązania w niektórych fragmentach stosowali inni tłumacze. Polskiego tłumaczenia nie używam wcale, możliwość robienia bezwiednych kalk językowych mogłaby jedynie zaszkodzić tłumaczeniu.

To mój największy dotychczas przekład, wcześniej na kaszubski tłumaczyłem tylko fragmenty książek, artykuły oraz wywiady – z duńskiego, czeskiego, angielskiego i dolnołużyckiego (dostępne tu). Już na chwilę obecną większość Môłéwo princa jest przetłumaczona. Będę się starał systematycznie udostępniać nowe fragmenty i opublikować jeszcze przed wydaniem całości kilka pierwszych rozdziałów.

W zapisie uważam za konieczność powrócić do niektórych rozwiązań stosowanych przez pisarzy skupionych wokół pism Bënë i buten, Przyjaciel Ludu Kaszubskiego, a w dużym stopniu także Zrzesz Kaszëbskô oraz przez m.in. Aleksandra Majkòwscjéwò w oryginalnym wydaniu Żëcô i przigód Remusa. Z tą różnicą, że samogłoski nosowe zapisuję konsekwentnie jako ã, õ, a dawniejsze kj, gj jako cj, dzj. Ponadto, dla dialektu północnego, który jest mi najbliższy i w którym mój przekład jest napisany, notuję nielabializowane i przednie ú jak w słowach búten, kúr, tú czy gbúr. W kwestii fleksji opieram się przede wszystkim na normie zaproponowanej przez dra F. Lorentza w Kaschubische Grammatik.

Przeczytaj i odsłuchaj fragment

I

Cjéj jô béł szesc lat stôri, jednim razã jô vjidzôł jeden bëlni wobrôzk, ten béł v ti knidze wo bòrovjiznje, co sã nazéva «Prôvdzëvé Pòvjesce». Nó njim bëła znjija bóa, jakô żarła svòjã wofjarã. Hewo tú je kòpjô wod newo céchùnkù.

V ni knidze stojało: «Znjije bóa pòłikajõ své wofjarë v całosci, bez dzegvjenjô. Pòtemù nji mògõ sã rëchac a spjõ szesc ksãżëci ë travjõ.»

Barzo jem mëslił wo przëgòdach v dżungli a na wostatk jô céchòvôł svój pjerszi céchùnk. Ten béł tacji:

Jô pòkôzôł tim wustnim na mój méstersztëk a pitôł sã jim, ażlë wonji strach dostalë. Ti wodrzeklë: «Czemùż më bë mjelë tewo kłobùka strach mjec?»

Na mòjim céchùnkú nje béł żóden kłobùk. Tam bëła jedna znjija bóa, co dzegvjiła élefanjta. Tak jô céchòvôł vnãtrznosce né znjije, że ti wustni bë to zrozmjôc mòglë. Jim vjedno mùszi vszëtkò vëtłomaczëc. Mój drëdzji céchùnk vëzdrzôł tak:

Ti wustni mje doradzëlë woprzestac céchòvanjô wotemkłëch ë zamkłëch znjij bóa a vjicé sã zajinjteresovac geografjijõ, historëjõ, rechòvanjim a gramatikõ. Téj pravje, cjéj jô béł szesc lat stôri, jô njechôł svój sprasni szos malarscji. To njepòvòdzenjé céchùnkù numer 1 a céchùnkù numer 2 mje mjało znjechãconé. Ti wustni njigdë sami njick nje rozmjejõ, a dzecë to mãczi jim dërch-ejn-cú vszëternôstkò tłomaczëc.
Tak jem so mùsził jinszi vark vëbrac ë jô sã nawucził z fligrã jezdzëc. Jô woblejcôł vnetka ten całi svjat, a geografjijô – to je prôvda – zacht mje pòmògła. V wokamërgnjenjim jô vjedzôł rozvjidzec Chjinë wod Arizonë. To je wokrop przëgódné, cjéj chto v noci zabłõdzi.

Jô pòznôł v svòjim żëcim téż fùl vôżnëch lëdzi. Vjele jem żił mjedzë wustnëmi a z blëza nó njich vzérôł. Ale mòjã wudbã wo njich jô nje mjenjił. Cjéj jô trafjił jednewo, chtëren mje sã vjidzôł dosc pòchvatni, vjedno jô zrobjił ten eksperimanjt z céchùnkã numer 1, jacji jô vjedno wotrzimôł przë se. Chcôł jem sã doznac, czë pò prôvdze tak rozëmni béł. Ale kòżden mje rzek: «To je ten kłobùk». Tak jô nje pòvjôdôł z njimi wo znjijach bóa anjé wo bòrovjiznach, anjé wo gvjôzdach. Jô gôdôł wo brëdżú, gòlfje, pòlitice a szlipsach. A ti wustni bëlë rôd, że pòznalë tak rozsõdnéwo człovjeka.

Słovôrzk:

bòrovjizna pralas, las pierwotny
pòvjesc opowiadanie
wofjara ofiara
céchùnk rysunek
dzegvjenjé przeżuwanie
wustni dorosły
kłobùk kapelusz
sprasni wspaniały
szos tu: kariera
dërch-ejn-cú wciąż, bez ustanku
vark zawód
przëgódni przydatny
wudba tu: zdanie, opinia
pòchvatni pojętny, rozgarnięty

Przeczytaj rozdział II.