Oddaję Czytelnikom trzeci rozdział tłumaczenia. Poprzednie rozdziały można znaleźć tu:
Przeczëtéj a pòsłëchéj na wëjímk / Przeczytaj i odsłuchaj fragment Czytaj dalej „Môłi princ”: rozdzél III (przeczytaj i odsłuchaj fragment)
Archiwum kategorii: Pòezëjô & Proza
„MÔŁI PRINC”: rozdzél II (przeczytaj i odsłuchaj fragment)
Le petit prince Antoina de Saint-Exupéry’ego to klasyka światowej literatury. Przeczytaj rozdział drugi kultowego Môłéwo princa w tłumaczeniu na język kaszubski. Przeczytaj także rozdział pierwszy i dowiedz się więcej o przekładzie tutaj.
Przeczytaj i odsłuchaj fragment
II
Tak jô żił sóm, bez njikòwo, co bë móg ze mnõ tak echt pògadac, jaż do té avarëjé na Saharze przed szesc latami. Njico sã skazëło v mòjim mòtorze, a że jô nji mjôł sobõ anjé mechanjika, anjé pasażeri, jô mùsził spróbòvac dëcht sóm tã żimkõ reparacëjõ zrobjic. To bëła do mje sprava smjerce abò żëvòta. Jô mjôł wodã do pjicô ledvje na wosmë dnji.
Téj ten pjerszi vjeczór jô wusnõł na pjôskú, tësõc mjil precz wod zém wod człovjeka zamjeszkónëch. Jô béł samòtnjészi jak rozbjitk na tratvje vestrzódkú wocéanë. Téj przedstavjitaż so mój zôdziv, cjéj pòrenë wocúcił mjã ten smjészni głosk. Won rzek:
– Nóce le… nacéchúj mje baranka!
– Hë?!
– Nacéchúj mje baranka.
Jem skòk na prosté nodzji cjéjbë jô béł wod pjorëna trafjoni. Jô mòcno przecar woczë, dobrze sã rozezdrzôł vkół ë wobôcził môłéwo bóvkã, dosc wosoblëvéwo, pòvôżno sã mje przëzérajõcë. Tútak je ten nôlepszi jewo vëmalanc, chtëren (pòzdnjé) mje sã nacéchòvac dało.
Le mój céchùnk, to je klôr, je vjele mjé szëkòvni jak sóm módel. Njic zó to nji mògã. Jô béł znjechãconi przez wustnëch do malarscjéwo varkù cjéj jô béł szesc lat ë jô nji mjôł sã nawuczoné njic jinéwo céchòvac jak zamkłé znjije bóa a wotemkłé znjije bóa.
Jô zdrzôł nó ten wukôzk woczama vjeldzjima wod zadzëvòvanjô. Nje zabaczëta, co jô béł tësõc mjil wod zamjeszkónëch rejonóv. A jednak mój môłi bóvka sã nje zdôvôł bëc zabłõdzoni ënjé mrzõci wod zmãczenjô, ënjé głodã padłi, ënjé pragłi, ënjé na smjerc wurzasłi. Czësto nje vëzdrzôł za dzeckã zgùbjonim vestrzódkã pùscëznë, tësõc mjil precz wod cëvjilizacëjé. Cjéj v nédze mje sã wudało co vësłovaczëc, jô do nje rzek:
– Le… ceż të tú chcesz?
A won pòvtórził grzecznje, le barzo pòvôżno:
– Nóce le… nacéchúj mje baranka…
Cjéj tajemnosc chvjile nas wosamãtô, anjé sã nje dzirzimë nje pòsłëchac. Chòc mje sã zda to tak absurdné tësõc mjil wod zamjeszkónëch placóv ë v njebezpjekú smjerce, jô vëcig z tasze sztëk papjórë a pjóro. Le téj jô sã womëslił, że jem mjôł sztúdérovóné przevażnje geografjijõ, historëjõ, rechùncji a gramatikã ë jô rzek mòjemù bóvce (përznã gòrzkò), że jô doch nje wumjejã céchòvac. Won mje wodrzek:
– To nje je njic. Nacéchúj mje baranka.
Że jô njigdë nji mjôł baranka céchòvóné, jem zrobjił mù jeden wod nëch jedúrnëch dvúch céchùnkóv, chtërnë jô pòtrafjił. Ë jô béł czësto wod se, cjéj jem wuczúł wo gôdajõcë:
– Njé! Njé! Jô njechc élefanjta ve znjiji bóa. Bóa je wokrop njebezpjecznô, a élefanjtë sõ barzo njewoklëczné. Kòle mje vszëtkò je môłé. Mje je trzébno baranka. Nacéchúj mje baranka.
Tak téj jô nacéchòvôł.
Won baczlëvje vzérôł, a téj:
– Njé! Túten je jú barzo krãczni. Zrobji jinszéwo.
Tak jô zrobjił:
Mój drëch sã zasmjôł cëchò ë dobrotlëvje:
– Kò zdrzë, to nje je barank, to je ten baran. Won mô rodzji…
Tak jô zrobjił mój céchùnk nanovò:
Le tewo won nje chcôł tak jak tëch zeszłëch:
– Túten je za stôri. Jô chcã baranka, co bdze dłúgò żił.
Téj mòja cerzplëvòsc bëła do kònca, jô mùsził sã pòspjôc a zaczic rokrãcac mój mòtór, tak jô naszmagrovôł hewo ten céchùnk:
Ë jem wodrzek:
– To je ta skrzinka. Ten barank, co të wo chcesz, je bënë.
Jak jô béł zadzëvòvóni, cjéj jô wuzdrzôł jak woczë méwo môłéwo sãdzéwo jaż tak zablãkrovałë:
– Je dëcht tacji jak jô chcôł! Mëslisz të, co tacji barank brëkùje vjele trôvë?
– A co?
– Bò kòle mje vszëtkò je malincjé…
– To gvës signje. Jô móm nacéchòvóné czësto môłéwo baranka.
Won przëkłónjił svòjã głovã do céchùnkù:
– Tacji môłi to won nje je… véjle! Won wusnõł…
Pravje tak jô pòznôł môłéwo princa.
Słovôrzk:
dëcht zupełnie
njico coś
mòtór silnik
żimcji trudny
wocúcëc obudzić
womëslëc sã przypomnieć sobie
vëmalanc portret
wurzasłi przerażony
pùscëzna pustynia
v nédze w końcu
dzirzëc sã odważyć się, śmieć
njewoklëczni nieporadny
krãczni schorowany
szmagrovac gryzmolić
zabklãkrovac zaświecić, zabłyszczeć
“Môłí princ”: Mały książę przemówi po kaszubsku (odsłuchaj i przeczytaj fragment)
O tłumaczeniu
Le petit prince Antoina de Saint-Exupéry’ego porwał serca czytelników, małych i dużych, na całym świecie. To także jedna z najchętniej tłumaczonych książek na języki obce. Mimo że wydana w 1943 roku, do dziś nie doczekała się przekładu na język kaszubski. Dajmy zatem Môłémù princë wreszcie nas oczarować w języku ojczystym.
Przekład, nad którym pracuję, dokonywany jest bezpośrednio z języka oryginału. Przygotowując się do niego, przeczytałem Môłéwo princa po francusku i po czesku – dla porównania przekładu na inny język słowiański. Przy pracy korzystam też z tłumaczeń na angielski i holenderski, aby podejrzeć jakie strategie i rozwiązania w niektórych fragmentach stosowali inni tłumacze. Polskiego tłumaczenia nie używam wcale, możliwość robienia bezwiednych kalk językowych mogłaby jedynie zaszkodzić tłumaczeniu.
To mój największy dotychczas przekład, wcześniej na kaszubski tłumaczyłem tylko fragmenty książek, artykuły oraz wywiady – z duńskiego, czeskiego, angielskiego i dolnołużyckiego (dostępne tu). Już na chwilę obecną większość Môłéwo princa jest przetłumaczona. Będę się starał systematycznie udostępniać nowe fragmenty i opublikować jeszcze przed wydaniem całości kilka pierwszych rozdziałów.
W zapisie uważam za konieczność powrócić do niektórych rozwiązań stosowanych przez pisarzy skupionych wokół pism Bënë i buten, Przyjaciel Ludu Kaszubskiego, a w dużym stopniu także Zrzesz Kaszëbskô oraz przez m.in. Aleksandra Majkòwscjéwò w oryginalnym wydaniu Żëcô i przigód Remusa. Z tą różnicą, że samogłoski nosowe zapisuję konsekwentnie jako ã, õ, a dawniejsze kj, gj jako cj, dzj. Ponadto, dla dialektu północnego, który jest mi najbliższy i w którym mój przekład jest napisany, notuję nielabializowane i przednie ú jak w słowach búten, kúr, tú czy gbúr. W kwestii fleksji opieram się przede wszystkim na normie zaproponowanej przez dra F. Lorentza w Kaschubische Grammatik.
Przeczytaj i odsłuchaj fragment
I
Cjéj jô béł szesc lat stôri, jednim razã jô vjidzôł jeden bëlni wobrôzk, ten béł v ti knidze wo bòrovjiznje, co sã nazéva «Prôvdzëvé Pòvjesce». Nó njim bëła znjija bóa, jakô żarła svòjã wofjarã. Hewo tú je kòpjô wod newo céchùnkù.
V ni knidze stojało: «Znjije bóa pòłikajõ své wofjarë v całosci, bez dzegvjenjô. Pòtemù nji mògõ sã rëchac a spjõ szesc ksãżëci ë travjõ.»
Barzo jem mëslił wo przëgòdach v dżungli a na wostatk jô céchòvôł svój pjerszi céchùnk. Ten béł tacji:
Jô pòkôzôł tim wustnim na mój méstersztëk a pitôł sã jim, ażlë wonji strach dostalë. Ti wodrzeklë: «Czemùż më bë mjelë tewo kłobùka strach mjec?»
Na mòjim céchùnkú nje béł żóden kłobùk. Tam bëła jedna znjija bóa, co dzegvjiła élefanjta. Tak jô céchòvôł vnãtrznosce né znjije, że ti wustni bë to zrozmjôc mòglë. Jim vjedno mùszi vszëtkò vëtłomaczëc. Mój drëdzji céchùnk vëzdrzôł tak:
Ti wustni mje doradzëlë woprzestac céchòvanjô wotemkłëch ë zamkłëch znjij bóa a vjicé sã zajinjteresovac geografjijõ, historëjõ, rechòvanjim a gramatikõ. Téj pravje, cjéj jô béł szesc lat stôri, jô njechôł svój sprasni szos malarscji. To njepòvòdzenjé céchùnkù numer 1 a céchùnkù numer 2 mje mjało znjechãconé. Ti wustni njigdë sami njick nje rozmjejõ, a dzecë to mãczi jim dërch-ejn-cú vszëternôstkò tłomaczëc.
Tak jem so mùsził jinszi vark vëbrac ë jô sã nawucził z fligrã jezdzëc. Jô woblejcôł vnetka ten całi svjat, a geografjijô – to je prôvda – zacht mje pòmògła. V wokamërgnjenjim jô vjedzôł rozvjidzec Chjinë wod Arizonë. To je wokrop przëgódné, cjéj chto v noci zabłõdzi.
Jô pòznôł v svòjim żëcim téż fùl vôżnëch lëdzi. Vjele jem żił mjedzë wustnëmi a z blëza nó njich vzérôł. Ale mòjã wudbã wo njich jô nje mjenjił. Cjéj jô trafjił jednewo, chtëren mje sã vjidzôł dosc pòchvatni, vjedno jô zrobjił ten eksperimanjt z céchùnkã numer 1, jacji jô vjedno wotrzimôł przë se. Chcôł jem sã doznac, czë pò prôvdze tak rozëmni béł. Ale kòżden mje rzek: «To je ten kłobùk». Tak jô nje pòvjôdôł z njimi wo znjijach bóa anjé wo bòrovjiznach, anjé wo gvjôzdach. Jô gôdôł wo brëdżú, gòlfje, pòlitice a szlipsach. A ti wustni bëlë rôd, że pòznalë tak rozsõdnéwo człovjeka.
Słovôrzk:
bòrovjizna pralas, las pierwotny
pòvjesc opowiadanie
wofjara ofiara
céchùnk rysunek
dzegvjenjé przeżuwanie
wustni dorosły
kłobùk kapelusz
sprasni wspaniały
szos tu: kariera
dërch-ejn-cú wciąż, bez ustanku
vark zawód
przëgódni przydatny
wudba tu: zdanie, opinia
pòchvatni pojętny, rozgarnięty
Przeczytaj rozdział II.